به نام اون
رویارویی پیرایش وگندایش(اصلاح و افساد) در قرآن کریم
قرآن کریم واژه ها را درنهایت دقت و دور اندیشی در جایگاه خود به کار گرفته است . در یک بررسی کوتاه می یابیم که هم جا اصلاح را درمقا بل افساد آورده است:1. سوره بقره آیه 10 :وقتی به آنها گفته می شود که روی زمین فساد نکنید ، می گویند : ما هدفی جز اصلاح نداریم . بلافاصله می فرماید : الا انهم هم المفسدون و لکن لا یشعرون : هشدار ! آگاه باشید و بدانید اینان مفسدانندو لکن خودشان نمی توانند بفهمند : چرا که افراد اصلاح طلب (معمولا فاسد هستند)خود باید صالح باشند .
اصلاح قرآنی در مقابل ا فساد است . فساد یعنی حالت تعادل را بهم زدن : چنان که راغب اصفهانی می گوید : الفساد خروج الشیء عن الاعتادل قلیلاکان او کثیراً و یضاده الصلاح (1) و علامه طباطبایی در المیزان می فرماید : « فان الصلاح و الفساد شانان متقابلان صلاح وفساد دوامرمتقابل ا ند (2) » و شهید مطهری تقابل افسادو اصلاح را: متضاد قرآنی مطرح می کند ، زوج متضاد یعنی واژه های که دو به دو برابر یکدیگر قرار گرفته اند: از قبیل توحید و شرک ،عدل و ظلم ، خیر و شر ، از آن جهت در کنارهم مطرح می شودند که یکی بایدنفی شود تا دیگری جامه تحقق بپوشد . (3).2. سوره شعراء‌ایه 125 فساد با کلمه فی الرض همراه است که به مفهوم وسیع فساد توجه شده است. معمولا درقران واژه فساد (گندیدگی)با امور زمینی همراه است . (4).3. سوره ص ،آیه 28: آیا ممکن است کسانی را که ایمان آورده و عمل صالح انجام داده اند ، همچون مفسدان در زمین قرار دهیم ؟ . 4. سوره اعراف آیه 142:قرآن کریم از قول حضرت موسی و هارون به تمام مردم دنیا امر می کند که در تمام شؤون زندگی به اصلاح(پبراستن) اقدام کنید و از ارزش مردم فاسد پیروی ننمایید. 5. سوره اعراف آیه ، 85:در این آیه انبیای به تمای مردم سفارش می کردند که ، دیگر به فساد برنخیزید که ثابت قدمی در صلاح به خیر و نفع شماست . حضرت سجاد(ع) در دعای بیستم صحیفه سجادیه ، به پیشگاه خدا وند نیاز می برد: و استتطیح بقدیکه ما فسد منی...، آنچه در ظاهر و باطن از راه مستقیم آن خارج شده و آلوده به فساد گریده است . به قدرت بی نهایت خود اصلاح....؛ اصلاح را در کنار فساد قرار می دهد . با نگاه کوتاه به نهج البلاغه می توان اصلاح و «افساد» با هم آمده را به وفور یافت.وانی لعالم یصلحکم و یقیم اودکم و لکنی لا اری اصلاحکم بافساد نفسی (5) من نمی دانم چه چیزی شما را اصلاح می کند، ولی اصلاح شما را با تباه ساختن روح خویش جایز نمی شمرم ....
پی نوشت ها :1. مفردات راغب ، ماده فسد.2. المیزان ، ج 10،ص112.3. شهید مطهری ، نهضت های اسلامی در صد ساله اخیر ،ص6 .4. دو ماهنامه اندیشه حوزه ، شماره 28 ، ص62 5. نهج البلاغه صبحی صالح ، خطبه 69، ص104 .
علی عابد /22/9/1385
